Lãnh đạo xã Bảo Yên gióng trống khai hội
Theo thần tích, thần sắc của làng Bảo Yên được lưu giữ tại Viện khoa học xã hội Việt Nam, di tích đình Long Phụng được xây dựng vào thời kỳ Hậu Lê - thế kỷ 18 và thờ 5 vị thần gồm: Tản Viên Sơn Tam vị; Thủy Đế Long Quân - Côn Long Hồng Xuyên Long Thái Hiển Ứng Đại Vương và thờ vọng Mẹ của Ngài. 5 Thần sắc được các triều đại Vua ban có niên đại lần lượt là: Tự Đức 6 (1852); Tự Đức 10 (1856); Tự Đức 33 (1879); Đồng Khánh 2 (1886); Duy Tân 3 (1909). Hàng năm đình có 5 tiệc chính gồm: 12 tháng Giêng; mùng 10 tháng 3; 12 tháng 4; 12 tháng 6 và 25 tháng 10 âm lịch. Trong đó, ngày 12 tháng Giêng là ngày lễ hội truyền thống mang ý nghĩa lịch sử văn hoá hàng năm lớn nhất của làng.
Nghi thức Tế lễ
Theo truyền thuyết từ rất xa xưa, có người đàn bà xấu xí tên là Phan Thị Cù ở nơi khác đến dựng một túp lều ven bãi sông Đà, ngày ngày bắt cua, ốc nuôi thân. Bà có 5 người con 2 trai, 3 gái xinh đẹp, khôi ngô tuấn tú, tài ba. Lớn lên 5 người con lần lượt từ biệt mẹ, đi lập nghiệp, mở đất, trấn giữ 5 vùng khác nhau; người con trai cả là Côn Long Hồng Xuyên Long Thái Hiển Ứng Đại Vương ở làng Bảo Yên; người con thứ hai là Đệ Nhị Ngọc Tinh Nương Công Chúa ở làng Thanh Lâm; người con thứ ba là Đệ Tam Thủy Thần Dê Uyên Đại Vương ở lại cùng Mẹ tại ghềnh La Phù (nay là thị trấn Thanh Thuỷ). Hai người con còn lại ngược sông lên ghềnh Bà Triệu (nay là xã Cổ Tiết, huyện Tam Nông). Cả 5 người con đều sống đức độ, chăm chỉ lao động, dạy dân làm ăn, xây dựng làng quê đầm ấm, được nhân dân địa phương tôn là phúc thần, bản cảnh thành hoàng và lập đền, miếu thờ phụng. Tại các nơi thờ Thần, đều thờ Thánh Mẫu sinh ra các ngài. Chính vì mối quan hệ huyết thống này mà ngày xưa, các làng Bảo Yên, Thanh Lâm, La Phù, có quan hệ nghĩa nước, gắn bó trong phong tục và lễ hội. Về Thần Tản Viên Sơn Tam Vị trong tín ngưỡng dân gian gồm Đức Thánh Tản Viên và hai vị Lưỡng Kiên Thần là Cao Sơn và Quý Minh; công đức của Tản Viên Sơn Tam Vị gắn liền với chiến công dẹp giặc Thục cứu nước, lập làng, bảo vệ cung điện và chống thiên tại.
Đại biểu cùng con dân cháu làng dâng hương
Đình Long Phụng không chỉ giữ vai trò quan trọng, trong đời sống sinh hoạt tín ngưỡng của cộng đồng dân cư, mà còn là nơi in đậm dấu ấn lịch sử, là nơi tố chức mít tinh của Mặt trận Việt Minh huyện Thanh Thủy, là nơi làm việc của chính quyền cách mạng lâm thời xã Phú Cường năm 1946 khi mới thành lập, nơi diễn ra cuộc bầu cử Quốc Hội đầu tiên, nơi đóng quân, huấn luyện quân sự của Trung đoàn 48 từ năm 1957 đến năm 1959; nơi tổ chức các lớp bình dân học vụ và là nơi được huyện Thanh Thủy chọn làm điểm mít tinh tổng kết thanh toán nạn mù chữ.
Do biến cố thăng trầm của lịch sử và sự tàn phá của thiên nhiên ngôi đình bị xuống cấp, hư hỏng nặng. Năm 1999, Hội Bảo thọ của làng vận động nhân dân trong làng và con em quê hương phát tâm công đức để trùng tu, tôn tạo lại ngôi đình trên nền móng cũ. Năm 2016, thể theo nguyện vọng của dân làng, UBND tỉnh Phú Thọ đã cho phép UBND xã Bảo Yên huy động nguồn lực để tu bổ, tôn tạo lại toàn bộ di tích nhưng vẫn giữ nguyên kiến trúc, nét cổ kính, với kết cấu kiểu chữ Đinh (J) truyền thống. Với những giá trị văn hoá lịch sử, ngày 17/01/2013 đình Long Phụng được UBND tỉnh Phú Thọ công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
Di tích lịch sử văn hóa Đình Long Phụng trải qua nhiều triều đại, cùng với thời gian và họa xâm lăng, thiên tai tàn phá. Nhưng nhân dân trong làng đời nối đời vẫn tôn tạo, duy trì thờ cúng để tỏ lòng thành kính, tri ân công đức các bậc thánh nhân đã có công giúp dân, giúp nước giữ yên bờ coi giang sơn. Việc tổ chức lễ hội là dịp để giáo dục cho các thế hệ cháu con mãi mãi trân trọng ghi ơn, đồng thời cũng để xác định trách nhiệm của các thế hệ hôm nay và mai sau đối với việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá lịch sử theo tinh thần nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trở thành đạo lý, nét đẹp truyền thống của quê hương.
Anh Tuấn - Minh Cảnh