Lãnh đạo Phòng Văn hóa - Thông tin, xã Bảo Yên cắt băng khánh thành
Theo thần tích, thần sắc của làng Viễn Lãm được lưu trữ tại viện khoa học xã hội Việt Nam, Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh Đền Viễn Lãm xã Bảo Yên có từ lâu đời. Trải qua 18 đời Vua Hùng, truyền đến Lạc Vương, thời bấy giờ ở Trang La Phù, Phủ Đàng Giang có người con gái xinh đẹp tên là Bích Nương. Năm 15 tuổi Bích Nương được vua tuyển chọn làm cung phi thứ 6; kết duyên với Lạc Vương được 10 năm nhưng chưa mang thai. Một hôm, cung phi ra bến sông Bạch Hạc tắm gội thì có một con Giao Long nổi lên bơi vòng quanh cung phi 3 lần, sau đó cung phi mang thai. Đến ngày 4/5 năm Tân Tỵ, Bích Nương sinh hạ được một người con trai, phong tư lẫm liệt, thế mạo khôi ngô, nhan rồng mắt phượng, hàm én, khác hẳn so với người bình thường. Sau 100 ngày được Vua triệu vào chiều và đặt tên là Hoàng Quản Công.
Nghi thức Tế lễ
Thời đó, Viễn Lãm thuộc huyện Bất Bạt tỉnh Sơn Tây xưa, nay là huyện Ba Vì thành phố Hà Nội; ở xứ Sơn Tây trời sinh nạn hồng thủy. Năm 16 tuổi, thấy Quản Công là người có tư chất thông minh, thiên tư rộng lượng, có lòng yêu nước, bước đi trên nước không chìm, thân hình dáng rồng, chân có vảy bọc. Vua bèn lệnh cho Quản Công lên nhận chức Huyện lệnh xứ Sơn Tây để trị thủy. Sau khi nhận chức, Quản Công truyền cho Nhân dân lập đàn, cầu trời khấn đất, hành lễ, nội nhật trong 3 ngày, thủy tặc đều tự hạ, nhân dân thoát nạn hồng thủy. Thấy nơi đây đất đai bằng phẳng, đường thủy, đường bộ thuận tiện, người dân sống có nghĩa, có tình; Quản Công đã chọn làm nơi thiết lập hành cung rồi kết duyên cùng Quế Hoa công chúa và sinh hạ được 1 người con gái đặt tên là Bảo Xuân có khuôn mặt đẹp như gương, dung mạo hoa nhường nguyệt thẹn, tài nghệ song toàn. Đến năm Bảo Xuân 20 tuổi, Quản Công được thăng nhận chức ở Phủ Đà Giang, để lại Bảo Xuân và Thái Bà ở lại giữ phủ. Vào ngày 10/10 năm đó, gặp cơn gió độc, hai mẹ con bà đều mất tại chính cung. Lúc đó, trời đất tối sầm, sấm chớp liên miên, sóng to gió lớn nổi lên, Nhân dân và binh sĩ cử người tấu lên Vua, Vua bèn sai sứ thần, truyền binh sỹ cùng nhân dân, hành lễ Ninh táng vào giờ Ngọ ngày 15/8, cạnh một đầm nước lớn, có phong tỉnh dẫn mạch, trước có vạn dòng nước chảy, thế Rồng chầu, Hổ phục ở lăng, nơi đó chính là đầm Voi, nơi mục đồng thường vui chơi. Hằng năm, cứ đến cuối năm, nhân dân cúng trừ tịnh ở đây, cầu đảo việc gì đều thấy linh ứng. Vua hay tin, ra lệnh bao phong mỹ tự và cho lập Đền phụng thờ, sắc phong bà Quế Hoa là Lục cung công chúa; phong Bảo Xuân là Hoàng cung Bảo Xuân Dung công chúa.
Các đại biểu và nhân dân thắp hương
Hoàng Quản Công, làm chủ Bộ xứ Sơn Tây chừng 3 tháng thì được gọi về triều; lúc đó Thục Vương nghe tin Duệ Vương tuổi cao không có con trai nối dõi, muốn nhường ngôi cho con rể Tản Viên, Thục Vương bèn đốc thúc 30 vạn binh mã xâm lược nước ta. Vua lệnh cho Sơn Thánh cùng Quản Công và các chủ tướng lãnh 10 vạn binh hùng, tướng manh đi dẹp giặc và phong Quản Công chức “Kiêm chi Tổng quản binh sự”. Trở về với chiến thắng lẫy lừng, Quản Công đã được Vua phong chức “Kiêm chi Tổng quản tướng quân”.
Đất nước thanh bình, Quản Công xin Vua trở lại Sám Cung để bái yết gia đường, tổ tiên; trở về cung xưa, nghe tin vợ, con đã mất, ngày mùng 10/02 năm Giáp Thân, Hoàng Quản Công đến thắp hương mộ vợ và con gái, bỗng thấy hai con rắn “hoa xà” từ dưới Lăng phần tiến đến trước mặt cuốn quanh người 3 vòng, Ngài nằm lại Lăng từ và hóa thân, khi ấy trời đất bỗng tối tăm, sấm gian chớp giật, vạn lý cuồng phong; gia thần cùng nhân dân an táng Ngài; lễ vừa xong, đã thấy thổ trùng phong thành mộ lớn. Nhân dân tấu lên triều đình, Vua sai sứ thần, mang sắc chỉ mỹ tự, về nơi dân sở tại, cho phép được chính tế và phụng thờ, huyết thực vạn cổ, hương hỏa muôn đời.
Trải qua các triều đại, ghi nhận công lao giữ nước, giúp dân, thường hiển linh ứng của Hoàng Quản Công và vợ con Ngài, các triều vua từ năm 1.854 đến 1.909 Tự Đức, Duy Tân đã sắc phong 5 đạo sắc để dân làng phụng thờ. Trải qua qua thời gian cùng với họa xâm lăng và thiên nhiên tàn phá ngôi đền đã dần xuống cấp; nhưng nhân dân làng Viên Lãm vẫn đời nối đời, tôn tạo và duy trì thờ cúng, tỏ lòng thành kính, ghi ơn người có công giúp nước giúp dân. Với những giá trị văn hóa đó, năm 2007, Đền Viên Lãm, được UBND tỉnh Phú Thọ công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
Tháng 10/2023, xã Bảo Yên đã làm lễ động thổ, khởi công, tu bổ, tôn tạo lại ngôi Đền sau khi được UBND tỉnh và huyện cấp phép. Sau 3 tháng thi công các hạng mục công trình của ngôi Đền đã được hoàn thành, đảm bảo kỹ, mỹ thuật, sự cổ kính, tôn nghiêm, với tổng kinh phí trên 1,1 tỷ đồng; trong đó UBND huyện hỗ trợ 200 triệu đồng, số tiền còn lại do con em sinh sống xã quê và Nhân dân trên địa bàn xã công đức ủng hộ. Việc tu bổ, tôn tạo lại ngôi đền nhằm duy trì, bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của quê hương, giáo dục các thế hệ con dân, cháu làng khắc ghi ơn sâu các bậc thánh nhân đã có công giúp dân giúp nước giữ yên bờ cõi giang sơn để các thế hệ hôm nay và mai sau được sống trong thanh bình, phồn hoa./.
Anh Tuấn - Minh Cảnh